|
introductie
|
| Kunstschilder Hans Coumans (1943-1986) trok zijn eigen plan. Hij zou altijd de hartstochtelijke provinciaal blijven. Terwijl tijdgenoten in de turbulente jaren 60 op zoek naar culturele en artistieke bevrijding naar de belangrijke Europese hoofdsteden trokken en aansluiting vonden bij de mainstream Postmoderne (abstracte/conceptuele) kunst, bleef de hartstochtelijke natuurmens Hans Coumans emotioneel verbonden aan het Heuvelland en het Bourgondische leven, en bleef hij wars van alle modegrillen trouw aan het Coumansisme, een lichte variant op het impressionisme en naar verluid het enige 'isme' waar hij fervent aanhanger van was. Hans Coumans was een markante kunstbohémien, een vrijbuiter en non-conformist. Hij stond bekend als een sociaal betrokken en politiek geëngageerd kunstschilder - vóór het volk en tegen de macht - die met elan en humor opkwam voor (individuele) vrijheid en op de barricades stond tegen allerlei vormen van onrecht. Zelf affichieerde hij zich als "... een cowboy onder de Limburgse schilders", omdat hij zich als vrije schilder door niemand de wetten en regels liet voorschrijven en zich allesbehalve gehouden achtte aan de maatschappelijke orde of heersende opvattingen. Geregeld kwam hij in verzet tegen het klassieke establishment of leverde hij maatschappelijke kritiek, wat telkens weer tot verhitte discussies leidde binnen de plaatselijke gemeenschap. In zijn aanzienlijke artistieke oeuvre neemt het typische Zuid-Limburgse Landschap (en stadsgezichten) een centrale plaats in, ofschoon hij tevens zeer bedreven was als portretschilder - dit was een belangrijke inkomstenbron voor de schilder, die pertinent weigerde een beroep te doen op kunstsubsidies - alsook enige tijd als decoratieve schilder en hij bovendien talloze kritische werken vervaardigde. |
persoonlijk
|
| Hans Coumans was een buitengewoon emotionele, grillige persoonlijkheid - 'himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt...' - en door zijn hartstochtelijke liefde voor het leven (de numineuze natuur) kende hij een grote emotionele verbondenheid met de natuur, de medemens en de maatschappij. De schilder was diep onder de indruk van de Schepper en hij had onnoemelijk respect voor 'het hele gebeuren' rondom de Schepping, zoals alles ontstaat en was ontstaan, dat het fenomeen het leven hem heilig was. Er werd wel eens gezegd, dat Hans Coumans dagelijks pauselijk de grond kon kussen uit dankbaarheid en diep respect voor het leven - ofschoon de schilder zich uitdrukkelijk onder geen enkel beding wenste toe te laten schrijven tot enig 'isme', is dit beslist de grondslag van het radicaal afwijzen van het establishment, het kapitalisme, neo-liberalisme, economisme (commercie), consumisme en alles wat in zijn ogen een bedreiging vormde voor de natuur (de aarde). De natuur, de mens(elijkheid) en de maatschappij (politiek en religie), dus het leven in al haar facetten, waren belangrijke algedurige persoonlijke thema's in zijn leven en vormden de voornaamste onderwerpen in zijn werk. Vooral de natuurmotieven van het Heuvelland vormden gedurende zijn hele schildersloopbaan van kinds af aan een centraal motief, waardoor dit kenmerkend is voor zijn oeuvre. De schilder was overweldigd, zelfs geobsedeerd door de mystieke fenomenen in de natuur. Als schilder wilde hij de ziel ervan doorgronden, blootleggen en andere mensen hiervan deelgenoot maken en bewust maken, want "... velen hebben de ogen open, maar ze zien niets!" was hij nogal stellig. De vergankelijkheid en het ontstaan van nieuw leven, de gedaantewisselingen (transformatieprocessen) en de jaargetijden oefenden een continue aantrekkingskracht op hem uit, maar met name de herfst met zijn bonte roestige, roodbruine kleurschakering en de magische werking van het strooilicht van de laaghangende zon bleef zijn favouriete seizoen. In dat opzicht vormen de schilderijen de getuigenissen van grote verwondering over de grootsheid van de natuur (het leven) en de schoonheid van het Zuid-Limburgse landschap, dat in Nederland onovertroffen was volgens de schilder. |
levensloop
|
| Ofschoon Hans Coumans al vroeg in zijn carrière toegewijd was aan de ware schilderkunst of "de kunst van het echte schilderen" zoals hij dat verwoordde, zou als gevolg van zijn Bourgondische vrijbuitersleven lange tijd vooral de ware levenskunst op de voorgrond en zouden de financieel aantrekkelijke commerciële quasi-artistieke werkzaamheden als straattekenaar (snelportrettist) en commerciële reclame/decorateur-schilder in de talrijke Zuid-Limburgse toeristische établissementen tot frustratie de ware schilderkunst in de weg staan. Dit veranderde echter plotsklaps met komst van zijn Valkenburgse muze - zijn onverwacht opdoemende jeugdliefde, die overigens als kind al bezworen had dat zij samen op latere leeftijd zouden trouwen - een keerpunt in zijn leven en schildersloopbaan teweeg bracht, en hij het vertrouwen kreeg en de kracht vond om zijn ware talent te tonen waarmee hij uiteindelijk begin jaren 80 artistieke reputatie verkreeg in de Limburgse provincie. Ondanks dat Hans Coumans slechts een leeftijd van 43 jaar bereikte, was hij door zijn buitengewoon vlotte werkwijze een productieve schilder, die uiteindelijk een artistiek nalatenschap van enkele duizenden werken realiseerde. |
schilderkunst
|
| Het Coumansisme, welk door de schilder zelf werd omschreven als een lichte (hedendaagse) variant op het impressionisme, kenmerkt zich als opvallend 'levendig'. Het werk is emotioneel (intens) en uitbundig in coloriet. Typisch zijn de krachtige streken - hij had een 'krachtige' hand - waardoor de werken tegelijkertijd een ruige als lieflijke (beweeglijke) elegantie kennen. Hans Coumans was een buitengewoon virtuoos schilder (pas op: enkel als hij er echt zin in had!), die niet alleen zeer behendig en bovendien rap het potlood of het penseel hanteerde, maar ook beschikte over de gave om diep door te dringen tot de ziel van het subject, waardoor hij in staat was om (de essentie van) het onderwerp buitengewoon treffend en in een handomdraai neer te zetten. In tegenstelling tot veel beroemde Impressionistische werken, die de schijn wekken van de impressie van het onmiddellijke moment maar feitenlijk zorgvuldig na uitgebreidde voorstudies tot stand zijn gekomen, zijn de (plein air) werken van Hans Coumans daadwerkelijk de impressie van het ogenblikkelijke moment en doorgaans in één sessie, soms in een paar uur zonder uitgebreide voorstudies of technische hulpmiddelen - fotografie was uit den boze! - vervaardigd.
Als schilder was Hans Coumans vroeg rijp en te eigenwijs voor de Maastrichter Stadsacademie en even later bekend beeldend kunstenaar Charles Eyck, waar hij slechts korte tijd verbleef, is hij te beschouwen als selfmade schilder (autodidact). In de vroege periode, nog te jong voor de kunstacademie, zag de jonge schilder de oude meesters waaronder Pieter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn en Frans Hals, maar ook de latere Francisco Goya en Diego Velázquez als voorbeeld, terwijl later het frivole werk van Claude Monet en Édouard Manet alsook de krachtige grafische werk van Vincent van Gogh van invloed zou zijn. Doordat hij gedurende zijn gehele loopbaan enkel geinteresseerd was in het meesterschap oftewel het echte schilderen karakteriseert het artistieke oeuvre als geheel zich door een grote mate van consistentie in stijlontwikkeling en vakmanschap, terwijl de individuele werken dikwijls opvallend inconsistent (grillig) in stijl, emotie en zeker ook artistieke kwaliteit verschijnen, wat behalve de onderzoekende houding beslist het gevolg was van het nogal wisselende (grillige) temperament van de schilder, die zoals hij dat zelf verwoordde: "niet elke dag een zondagse dag had...". |
tijdgeest
|
| Aangezien Hans Coumans schilderde in een 'levendige' impressionistische stijl in een tijd dat de mainstream oftewel 'de officiële kunstwereld' het impressionisme dood had verklaard, viel er voor hem destijds weinig eer te behalen. De kunstwereld had de kunst na de Tweede Wereldoorlog vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw geherdefinieerd - alles moest anders en vernieuwing werd het nieuwe paradigma of 'isme' - en radicaal afgerekend met de tot dan toe gangbare figuratieve kunst, waardoor de kunstwereld en de gezaghebbende kunstbladen geen interesse toonden in het (figuratieve) werk van Hans Coumans, die op zijn beurt met het Coumansisme ('anti-isme') pleitte voor volledige vrijheid in de kunsten - "wie bepaalt dat nou, wat kunst is..?!" - maar zich (door zijn toegankelijke kunst en beslist ook toegankelijke persoonlijkheid) vooral ontpopte tot een populair cultfiguur, een schilder van het volk. Toch gingen vanaf het einde van de jaren 80 ook andere schilders in Europa en de VS weer impressionistisch schilderen en kwam het Impressionisme (en andere figuratieve stromingen) met de intrede van het onderzoekstijdperk (digitale tijdperk) gaandeweg weer in de gratie, en ontwikkelde de kunst zich tot een brede pluriforme kunststroming - 'alles is kunst' was de nieuwe opvatting - waarbij het impressionisme weer volledig geherwaardeerd is. Sindsdien is er ook meer interesse in het werk van Hans Coumans. |
oeuvre
|
landschappen |
stadsgezichten |
olieverf portretten |
snelportretten |
zelfportretten |
stillevens |
kritisch werk |
overig werk |
|
